از منابع نوشتاری چنین برمی‌آید که تا پیش از صفویه، در بسیاری از شهرهای ایران چندین خانقاه وجود داشت و گاهی خانقاه از نظر تعداد با مسجد و گرمابه همتایی می‌کرد. صفویان، با آنکه خود از خانقاه برآمده بودند، بسیاری از خانقاه‌ها را ویران یا نام و کارکرد آنها را دگرگون کردند. در نتیجه، در طی سده‌های پس از آن، گونه‌‌بنایی به نام خانقاه کمابیش از یاد رفت و معماری آن فراموش شد. از این‌روست که اگر امروز خانقاهی برجا مانده باشد، به‌دشواری می‌توان آن را بازشناخت و خانقاه بودنش را گواهی کرد.
معماری خانقاه از مواضع ابهام در تاریخ معماری ایران است؛ چنان‌که گویی بخشی از حافظۀ معماری ما محو شده است. بازیابی این حافظه نیاز به کاری عمیق و گسترده در دوره‌ها و مکان‌های گوناگون دارد. این کتاب متکفل یکی از پاره‌های آن تحقیق گسترده است: چیستی و چگونگی معماری خانقاه در زادگاه آن، خراسان، و در نخستین پارۀ تاریخ آن، یعنی از اواخر سدۀ چهارم تا نیمۀ سدۀ ششم هجری.
